واقعا لازم نیست غذای سالمندان با دیگر اعضای خانواده متفاوت باشد، چون این کار باعث افسردگی و گوشه‌گیری آنها خواهد شد. سالمندان می‌توانند از همان غذای خانواده استفاده کنند، ولی مثلا باید ماستشان کم‌چرب‌تر باشد و غذاهایی با گوشت‌های آسان‌هضم‌تر مصرف کنند.

غذای این گروه سنی باید کم‌نمک‌تر هم باشد که می‌توان غذای خانواده را کم‌نمک‌تر پخت و از جوان‌ترها خواست سرسفره در حد متعادل روی غذایشان نمک بزنند.

در واقع مواد غذایی مورد نیاز سالمندان مانند میانسالان باید شامل چربی، قندها، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد و نباید هیچ ‌کدام از این گروه‌ها را از رژیم غذایشان حذف کنند. البته تفاوت‌هایی در دریافت این منابع برای گروه سنی سالمندان وجود دارد، مثلا چون اسید معده‌شان زیادتر ترشح می‌شود باید از منابع پروتئینی قابل‌هضم‌تر مثل تخم‌مرغ و شیر کم‌چرب استفاده کنند، اما پروتئین‌های حبوبات سخت‌تر هضم می‌شوند، بنابراین باید کمتر حبوبات بخورند. دکتر انتظاری می‌افزاید: علاوه بر اینها، نیاز سالمندان به ویتامینD حدود ۱٫۵ برابر میانسالان است و اگر این گروه سنی نتواند به مدت مورد نیاز در معرض نور خورشید قرار گیرد و بیرون برود، باید مکمل‌های ویتامینD برایشان تجویز شود.

به دلایل مختلف مثل مشکلات جسمی، بازنشستگی یا… تحرک سالمندان کمتر می‌شود بنابراین بیشتر در معرض چاقی هستند و فشار خونشان بالا می‌رود، ادامه می‌دهد: با توجه به این مساله، این افراد باید بیشتر به رژیم غذایی‌شان توجه کنند، اما مواد قندی را در رژیم غذایی‌شان کاهش و مصرف انواع میوه‌ را افزایش دهند چون میوه‌ها چربی و فشار خون را پایین می‌آورد، حتی اگر در حجم کم و وعده‌های متعدد مصرف شود، قندخون را تنظیم می‌کند. همچنین باید حتما فرآورده‌های لبنی کم‌چرب مصرف کنند و چربی گوشت را کاملا بگیرند تا به چربی خون مبتلا نشوند.

رعایت کردن این نکته‌های تغذیه‌ای گفته شده برای این گروه بسیار لازم است، چون در غیر این صورت دچار چربی و فشار خون و افزایش قندخون خواهند شد که ابتلا به این بیماری‌ها، امکان دچار شدن به بیماری‌های قلبی‌ ـ عروقی و کلیوی را افزایش می‌دهد، اما با تغذیه سالم و داشتن تحرک کافی، حتی در سنین بالا هم سلامت خواهند بود.

تغذیه و پوکی ‌استخوان

با تغذیه صحیح می‌توان ابتلا به پوکی استخوان را به تاخیر انداخت یا احتمال ابتلا به آن را کاهش داد. دکتر انتظاری می‌گوید: البته برای این هدف باید از سنین پایین‌تر اقدام کرد چون تقریبا هر انسانی تا بیست سالگی قد می‌کشد و از این سن تا سی و پنج سالگی استخوان‌ها متراکم می‌شوند. هر چقدر این استخوان متراکم‌تر ‌شود، فرد در سنین بالا دیرتر به پوکی استخوان مبتلا خواهد شد ولی هر زمان برای به تاخیر انداختن روند پوک شدن استخوان‌ها اقدام کنیم، مفید است.

پوکی استخوان‌ یکروزه ایجاد نمی‌شود و شدت و درجه‌های مختلف دارد و هر چه شدیدتر باشد، شکنندگی‌ استخوان‌ها بیشتر می‌شود بنابراین اگر کلسیم و ویتامین D کافی دریافت کنیم، ممکن است نتوانیم تراکم استخوان‌ها را خیلی بیشتر کنیم، اما حداقل پوکی‌استخوان شدیدتر نخواهد شد، به همین دلیل است که برنامه‌هایی برای رایگان قرار گرفتن مکمل ویتامینD در اختیار سالمندان قرار است در کشور اجرا شود.

توصیه می شود تمام سالمندان حتما باید روزی ۲۰ دقیقه با لباس آستین کوتاه در حیاط، بالکن یا اتاق آفتاب‌گیر قرار بگیرند تا نور آفتاب به بدنشان بتابد. علاوه بر این، فرآورده‌های لبنی کم‌چرب را هرگز از رژیم ‌غذایی‌شان حذف نکنند و در حد متعادل مصرف کنند. معمولا یکی دیگر از مشکلات افراد در سنین بالا، ابتلا به آرتروز است و یکی از عواملی که آرتروز و دردهای آن را تشدید می‌کند، چاقی است.

چاقی، هم در ایجاد آرتروز و هم در تشدید درد آن تاثیر دارد بنابراین اگر وزن یک سالمند کنترل شود، تغذیه سالم و کمی پیاده‌روی داشته باشد، مشکل او کمتر خواهد شد. برخی روغن‌های گیاهی مثل کانولا، روغن زیتون و حتی گردو ضدآرتروز هستند و اگر به میزان متناسب مصرف شوند، می‌توانند در کاهش دردهای مفصلی‌ موثر باشند و حتی در پیشگیری و به تاخیر انداختن ابتلا به آرتروز هم تاثیر دارند.

رژیم غذایی سخت ممنوع

در سنین بالا هم می‌توان رژیم گرفت، اما باید حتما نکته‌هایی رعایت شود؛ اول این‌ که گرفتن رژیم‌های سخت و افراطی و تک‌قطبی برای سالمندان ممنوع است. از طرفی، نان، چربی، مواد پروتئینی، میوه و سبزی هرگز نباید از رژیم غذایی آنها حذف شود.

اساتید تغذیه معتقدند اگر سالمندی خیلی چاق باشد، می‌توان دریافت مواد غذایی لازم را برای او تا حدی تعدیل کرد ولی به هیچ‌وجه نباید بیش از چهار کیلوگرم در ماه کاهش وزن داشته باشد. اگر کاهش وزن آنها تدریجی باشد، اتفاقا باعث می‌شود شدت بیماری‌های مفصلی، قندخون، بیماری‌های قلبی و… هم کاهش یابد، اما باز هم تاکید می کنند این اتفاق به شرطی می‌افتد که رژیم غذایی و روند کاهش وزن منطقی باشد و حتما این کار زیر نظر متخصص انجام شود. کاهش وزن شدید و با رژیم غیرعلمی به بدن آسیب می‌رساند.

مراجعه سالمندان به متخصص تغذیه فواید دیگری هم دارد. احتمال ابتلای افراد سالمند به برخی بیماری‌‌ها مثل فشار، قندخون و… بیشتر است و وقتی به آنها رژیم غذایی می شود، بار را از روی ارگان‌های درگیر بیماری برمی دارد مثلا اگر فرد نارسایی کلیوی یا قلبی داشته باشد، متخصص تغذیه سعی می‌کند بار را از روی قلب و کلیه‌اش بردارد تا این عضوها بتوانند خود را بازسازی کنند.

از طرفی با این شیوه این اعضا عمر بیشتری خواهند داشت؛ یعنی رژیم همیشه به معنی کم خوردن نیست. مثلا اگر فردی بیماری کلیه دارد، برخی پروتئین‌ها برایش مضر است و متخصص تغذیه سعی می‌کند آنها را در رژیم غذایی کاهش دهد تا فشار بیشتری به کلیه نیاید.

دکتر مریم حسینی

منبع: جام جم سرا